Kaart van het beleg van de Schenckenschans door Frederik Hendrik in 1635-1636
Datering: 1647-1649
Originele scan: Rijksmuseum
Prachtige historische kaart van de belegering van de Schenkenschans door Frederik Hendrik in 1635-1636. Destijds lag op een smalle landtong tussen de Rijn en de Waal, die zich hier splitsten, de Schenckeschans. Deze plek vormde eeuwenlang de oostelijke toegangspoort tot het huidige Nederland. Door veranderingen in de loop van de Rijn verloor de schans zijn strategische betekenis. De voormalige schans is tegenwoordig een klein dorpje in Duitsland, omringd door weilanden.
De fascinerende kaart was opgenomen in ‘Toonneel der steden van de Vereenighde Nederlanden, met hare beschrijvingen’, de beroemde atlas van Joan Blaeu uit 1649. Het afgebeelde gebied werd “Curyeus gemeeten ende geteeckent by den ervaren Ingenieur Ioannes Iacobi Schort”, aldus de tekst onder de titel. De kaart werd gegraveerd in het atelier van Claes Jansz. Visscher.
Op de kaart is de belegering van de schans door de troepen van Frederik Hendrik te zien. Dat beleg vond plaats nadat de schans in 1635 was veroverd door Duitse troepen in Spaanse dienst. Dat was een ramp voor de Republiek omdat men daardoor de controle over de Waal en de Rijn kwijt was.
Op de kaart zijn gedetailleerd de vestingwerken en loopgraven te zien die Frederik Hendrik rond de Schenckeschans liet aanleggen. Daarmee werd de aanvoer van goederen en voedsel naar de schans vrijwel onmogelijk. Op 29 april 1636 gaven de Spanjaarden zich over.
Door de grote hoeveelheid tekstuele toelichtingen biedt de kaart een schat aan informatie. In combinatie met de enorme gedetailleerdheid is het één van de meest fascinerende kaarten uit de Nederlandse geschiedenis. Overal zijn mensen te zien: vechtend, pratend, zittend, vissend, te paard, te voet, lopend, rennend, etc. Het geheel maakt een tamelijk ongeorganiseerde, om niet te zeggen chaotische indruk.
Hier is de kaart te zien als overlay in Google Maps en vindt u meer interessante informatie over de kaart en de Schenkenschans.